Buổi chiều rải nắng dài trên sông. Mấy giọt óng ánh loang ra, theo con nước cuốn mãi về phía xa đó. Xuồng lá dập dìu đánh sóng, tay người chèo thoăn thoắt, tiếng cười nói rộn rã. Mấy đứa trẻ vẩy nước vào nhau, cười tung tóe. Còn mẹ chúng thì bực dọc chau mày, miệng la oai oái, nghiêng đầu né mấy tia nước sông chực tát vào mặt, tay không ngừng tét vào mông mấy đứa nhỏ. Những cô gái trẻ vừa nghiêng nón lá che nắng, vừa thầm thì mấy điều chi mà cười khúc khích. Áo dài trắng phấp phới bay. Chiều nay đẹp quá!

Con Mén lóng ngóng ngửa cổ ngó miết ra mé sông. Nó nuốt nước miếng ừng ực, tay vò vò vạt áo nhàu nát mấy miếng vá, chân cứ thập thò muốn phóng xuống xuồng theo dòng người nô nức đi luôn. Hôm nay chiều Chúa nhật, người ta đi lễ nhà thờ vui như đi coi hát. Nó léo nhéo với má nó:

- Lẹ má ơi, người ta đi hết rồi kìa!

- Từ từ con, để má bắt cái nồi cơm đã! Mà tắm chưa đó?

- Con tắm nãy giờ rồi. Mà năn nỉ hoài hổng chịu may cho người ta cái áo dài, mặc cái áo rách hoài coi sao đặng má?

- …

- Mấy chị kia mặc áo dài trắng kìa! Chu choa, nó đẹp bá chấy, má! Cái tà áo bay bay kìa má! Nón lá nữa má!... Má!

- Ờ, thấy rồi. Còn nhỏ mà đòi mặc áo dài gì hả con? Để lớn chút má may cho!

- Mười ba tuổi mà nhỏ gì nữa má! Người ta bằng tuổi con mặc tràn lan rồi! Mà…

Con Mén im bặt. Người ta mười ba tuổi rước lễ thêm sức hết trơn, nó thì còn chưa được rửa tội, bon chen chi mấy cái áo dài. Nó mặc áo dài cho đẹp chi mà vô đi lễ không dám nhìn lên, toàn nhìn xuống đôi dép. Má nó cũng không dám cho nó vô nhà thờ, sợ bà nội nó đi ngang mà thấy là hai má con nó bị đòn nhừ tử liền. Nó thở dài đánh thượt, nghĩ đời mình lận đận, khổ hơn cô Lựu.

Má ngó thấy cái mặt con nít ngồi thở dài coi xạo quá, khẽ đầu nó cái nhẹ: “Tương tư gì đó cô nương! Thôi, đi, hông là trễ à!”.

Má lôi ra cái áo sơ mi trắng cũ mèm của má, má mới vá lại mấy chỗ, giặt ủi sạch sẽ thơm tho, biểu nó thay đi. Cái áo cũ của má để dành lâu rồi với nó bây giờ là cả gia tài, bởi dù rách vá mấy chỗ nhưng vẫn ngon lành hơn cái áo màu cháo lòng nát bét của nó. Nó mừng rơn nhảy cẩng lên, rồi phóng cái ào vô buồng thay áo, không khí sau lưng nó chưa kịp xáo động là nó đã phóng ào trở ra, toe toét ngó má nó. Áo trắng đi lễ của má mà, cỡ nào cũng đẹp!

Trên con đường làng chiều nay có hai đôi dép tung tăng đi nhà thờ.

Má con Mén tuần nào cũng đi nhà thờ như vậy đó, thành cái lệ rồi. Hồi nhỏ, mấy buổi chiều Chúa nhật thấy má tất bật lo cơm nước cho sớm, rồi lôi nó đang chạy nhảy sau hè về tắm rửa, thay áo mới rồi dắt nó đi vô cái nhà thờ đầu xóm Mắm dự lễ. Nó cứ thắc mắc hoài, má dắt đi vô đó chi, toàn nghe người ta đọc cái gì buồn ngủ gần chết, mà tuần nào cũng bắt nó phải đi theo, nó năn nỉ gãy lưỡi mà có khi nào má chịu tha cho nó đâu! Nó càng không hiểu khi mà có hôm bà nội nó lôi má nó xềnh xệch từ nhà thờ về, vừa đi vừa chửi má ghê lắm, còn lôi nó ra đánh mấy cái, hằn luôn mấy bàn tay lên cái mông đen thui của nó. Lúc đó má khóc ròng ôm lấy nó, quỳ gối năn nỉ bà nội nó, hứa là không đi nhà thờ nữa. Nó hỏi má hoài, bà nội hổng cho má đi mà, sao má đi chi hoài cho bà nội đánh con vậy? Má rầu rầu nhìn nó, làm nó thấy nó có lỗi với má quá. Sao nó nói vậy, khác chi nó lấy dao đâm má nó mấy cái luôn cho rồi! Nó biết chuyện mà!

Tía má lấy nhau tại má mang bầu anh Hai trước, nên lúc làm đám cưới bà nội cứ liếc xéo má, miệng cười cười với bà con lối xóm vậy chứ trong bụng coi thường má lắm. Nên tía nó đâu có được theo đạo của má, đâu có được rửa tội, má nó đâu có được vô nhà thờ làm lễ cưới đâu. Đã vậy, bà nội còn bắt má bỏ đạo. Bà nội nói: “Tụi bây thờ ông bà mình thôi, thờ ông này bà nọ chi! Không cho đốt nhang ha, không cho lạy ha, không cho làm đám giỗ ha! Riết rồi thành bất hiếu hết! Tao cấm nha, bây coi sao cho được đó! Tao mà còn thấy đi cái gì lễ lộc chúa chiếc gì, tao đánh què giò à!”. Má nó khóc tới mờ mắt. Hồi sanh anh Hai, rồi tới anh Ba, má khổ với bà nội lắm. Tới khi mang bầu nó, tía má nó ra riêng, về ở xóm dưới, còn bà nội sức khỏe yếu nên về ở chung với cô Hai bên xóm trên, má nó mới nhẹ thở được chút. Má sanh nó ra, lo cho hai anh nó lên thành phố học chữ, nhà càng ngày càng rớt hết mồng tơi, nên nó không được đi học. Tía nói, con gái học chi nhiều, lớn lên gả chồng đẻ đái, biết cơm nước là đủ rồi. Nó buồn hiu. Má nó cũng buồn hiu. Nên má thương nó lắm. Từ hồi về xóm dưới ở, má nó lén bà nội đi lễ được bữa nào là cho nó đi theo bữa đó.

Lúc mới đi lễ nó không hiểu gì mấy câu kinh đó, nên cứ ngủ gà ngủ gật. Nhưng càng lớn nó càng thích. Thích mấy bài Thánh ca dễ thương (mấy bài “Cầu cho cha mẹ” là nó thích nhất). Thích mấy đứa nhỏ trạc tuổi cũng theo ba má đi lễ. Thích mấy chị mặc áo dài đứng nghiêm trang. Thích ông Cha xứ già, lần nào đi lễ ra cũng xoa đầu nó, cho nó cục kẹo.

Lớn hơn chút, nó thích được bàn luận giáo lý với mấy đứa xóm Mắm. Tụi nó ỷ được học giáo lý, tụi nó nổ banh nhà lầu, nó phải cãi lại cho đám kia bớt nổ. Nó lại thích được rước lễ, thích quỳ gối trong nhà thờ, thích chính mình được cất tiếng hát, được cao rao những câu kinh dù thuộc lòng mà chưa hiểu hết nghĩa. Thích mặc áo dài trắng giống mấy chị em đồng tuổi, cầm nến trắng bước lên đền thánh nhận bí tích Thêm sức, dù là nó chẳng hiểu Cha thêm sức gì cho chị em đó, chỉ hiều lờ mờ, chắc thêm sức cho khỏe, cho đi lễ đều đều, cho khỏi bỏ Chúa. Cái hiểu đơn sơ đó của nó mấy lần làm má rớt nước mắt. Má vui buồn lẫn lộn. Nó nhìn thấy càng rầu thêm, má này, khóc chi khóc hoài!

Giờ lớn hơn chút nữa, nó lại thích đi lễ vì má nói, con đi lễ cầu nguyện, cầu gì cũng được hết đó, Chúa sẽ ban cho con. Nó mở to mắt, linh dữ vậy hả má! Vậy nên nó càng sốt sắng muốn đi lễ, dù là nó chưa xin gì lớn lao ngoài món cá kho, ngoài con diều nàng tiên cá, ngoài cái áo mới đi lễ, nhưng bấy nhiêu thứ đó thôi nó đã thấy yêu Chúa quá đỗi rồi! Má mừng trong bụng lắm, nhưng cũng buồn lắm, làm sao cho nó được rửa tội bây giờ?

Má còn đang tính đường nói chuyện với tía, tía còn đang ngày ngày trừng mắt ngó hai má con nó, theo kiểu: “Hai má con bị đòn chưa tởn hả?” Má chưa kịp chờ tía gật đầu thì đã bị cơn đau nặng năm đó vật đến te tua.

Mùa mưa đó má bệnh nặng lắm, cứ sốt giật từng cơn suốt đêm, người thì ướt mèm mồ hôi. Má vẫn than lạnh dù là Mén đã trùm lên người má cả cái mền của nó, rồi nằm luôn lên giường mà ôm chặt lấy má, má cứ rên hừ hừ. Nó cuống lên, quay vòng vòng như con bọ hung bị lật ngửa, hết lấy thau nước ấm tới lấy khăn lau trán má, hết lấy mền tới chạy đi lấy ly nước cho má, hết chạy đi tìm tía rồi lại chạy lên xóm trên tìm thầy Thạch, người nó thấm đầy nước mưa mà má cũng không chịu bớt rên chút cho nó mừng. Má rên đã rồi má mê sảng, nói ú ớ gì trong miệng không rõ. Lòng con Mén lúc này ướt hơn cả bộ đồ nó đang mặc, nước mắt nó rớt xuống còn nhiều hơn nước mưa ngoài kia. Thầy Thạch nói má sưng phổi nặng lắm rồi, không lên thành phố chữa là chuyến này không qua khỏi. Nó bấu vô vai má nó mà lắc, mà lay, mà gọi má. Nó nhìn thầy Thạch đứng thì thầm với tía mà mếu máo, má ơi!

Tía cứ châm hết điều này tới điếu khác, má thì vẫn còn mê sảng, mắt nhắm chặt dù là nó kêu má bao lâu má cũng không thèm trả lời nó. Nó khóc tới sưng bụp hai mắt, ngó tía hỏi, sao tía hông đưa má lên thành phố hả tía, má chết cho coi! Tía thở dài. Nó sợ tía lắm, nó chỉ dám hỏi trong thinh lặng, nên thấy tía thở dài, nó càng không dám lên tiếng, khóc cũng không dám khóc lớn. Nó quỳ bên má, níu níu áo, kéo kéo cái mền như thể nó đang cố níu kéo chính má nó quay lại vậy. Má im lặng. Tía im lặng. Ông trời thì tiếp tục gào thét.

Chợt Mén nhớ má từng biểu nó cầu nguyện, nói nó mà ngoan thì cầu điều gì Chúa cũng cho hết. Nó phóng cái ào vô buồng má, lôi cuốn kinh nhỏ và xâu chuỗi của má ra, lần mò đọc kinh. Mà nó đâu thuộc hết kinh, nó đọc được kinh Lạy Cha, kinh Kính mừng với kinh Sáng danh là hết biết rồi, mấy mầu nhiệm thánh nó đâu rành, thành ra cứ ba kinh ấy mà đọc miết, đọc miết. Tía ngồi trước hiên nhà ngó vô, thấy nó lầm rầm trong miệng, cũng đoán được nó đang cầu nguyện, tía xán vô định đuổi nó đi, giờ này mà còn tụng kinh gì nữa hả! Nhưng tía vừa bước tới, chưa kịp lên giọng là nó đã ngước đôi mắt sưng bụp lên tía, năn nỉ: “Tía cho con đọc kinh cho má nghen tía, nghen tía, chứ giờ hông đọc kinh biết làm gì hả tía? Má nói đọc kinh cầu nguyện là cái gì cũng được Chúa cho hết đó! Tía!”. Tía im lặng nhìn nó, rồi nhìn vợ mình, ông không nói gì nữa. Nó ngạc nhiên, lần đầu tiên nó thấy tía không la nó chuyện liên quan đến đạo của má. Tía nó cũng không hiểu tại sao ông không rầy nó như mọi bữa, chắc có lẽ ông cũng muốn thử tin một lần.

Ông đâu phải không thương vợ, không muốn theo đạo của vợ đâu. Ngày xưa lúc mới thương nhau, ông cũng hay đưa bà đi lễ nhà thờ mà, cũng hứa hẹn sẽ theo đạo, sẽ vô đi lễ, sẽ xin má… Nhưng vì cái bồng bột của tuổi trẻ và sự thiếu bản lĩnh của đứa con trai mới lớn, vì sự tham lam của cơn dục vọng và men say, ông đành thất hứa và để vợ chịu cảnh má chồng con dâu, chịu sự đánh đòn của nội, và nặng nề hơn nữa là ông phải bắt vợ mình bỏ đạo, bỏ luôn cái điều mà ngay từ ngày đầu tiên mới quen bà đã khẳng định với ông rằng cả hai phải cùng đạo thì mới chịu nên vợ nên chồng. Nhìn thấy vợ bị má mình đánh khi bị bắt quả tang đi lễ nhà thờ, ông đau lòng lắm chứ, nhưng biết làm sao, ông đâu dám cãi lời của má. Vì lẽ đó mà hai vợ chồng dù thương nhau lắm, vẫn luôn có một khoảng cách khó lấp đầy, mà ông biết rõ là tại ông hết. Giờ ngồi dưới mái hiên nhà rả rích mưa này, ông nhìn thấy cái lỗi của mình với vợ to lớn quá, tới lúc bà sắp đi rồi mà ông vẫn chưa thể bù đắp được gì cho bà. Ông bất giác lại thở dài.

Sáng hôm sau má đỡ run hơn, cũng bớt sốt được chút. Thầy Thạch đem tới nhà nó mấy chai nước thủy tinh, rồi treo lủng lẳng trên đầu má, gắn sợi dây dài nối vô cánh tay má. Thầy nói thầy lấy thuốc từ trên thành phố về cho má, thầy chạy suốt đêm. Tía rưng rưng nắm chặt tay thầy Thạch, nghẹn ngào nói không thành tiếng, thầy Thạch gật gật đầu rồi đi ra. Mén ngó thấy mấy chuyện này cũng hiểu lờ mờ là má nó được cứu rồi, nên nó sung sướng hôn liên tục lên mặt má, lên tay má, nó lay má, nói má ơi má sắp khỏe rồi má ơi! Miệng nó cười toét mà mắt nó rớt nước liên tục, con Mén mắc cỡ quẹt tay lau nước mắt nước mũi, lật đật chạy ra sau nhà bắt nồi cháo, đợi lát má dậy có cháo mà ăn, chắc má đói lắm rồi!

Hôm sau má mới tỉnh, còn yếu lắm nhưng cũng ráng húp miếng cháo khét Mén nấu. Má sốt thêm ba bữa là hết sốt hẳn, nhưng còn ho nhiều. Người má xanh như tàu lá chuối, Mén bày đặt làm mẹ, rầy má:

- Má không chịu nghe lời nè, dầm mưa nè, đã nói bữa đó mưa lớn ở nhà mà má hổng chịu nè, ráng đi lễ chi cho bịnh thấy chưa! Hổng nhờ con bữa đó đọc kinh thì giờ đâu có tỉnh đâu, thấy chưa!

Má phì cười, đưa ngón trỏ ịn lên trán nó cái nhẹ, con nhỏ này! Tía nghe nó nói, lầm bầm:

- Nhờ thầy Thạch chuyến này chạy lên thành phố mua thuốc cho mình mới đỡ đó, để tui kiếm cái gì đem qua bển cám ơn ổng một tiếng!

Má ừ với tía, mắt vẫn trìu mến nhìn Mén. Mén canh lúc tía không để ý, nói nhỏ: “Cũng nhờ con cầu nguyện nữa chứ bộ!”. Tía tằng hắng, ý nói Mén đừng có nổ nữa, nó lắm lét nhìn tía rồi im ru, không dám nói nữa. Má cũng không nói gì thêm, dù má tin bàn tay kỳ diệu của Chúa đã đưa thầy Thạch đến cứu má, nhưng không dám bênh vực nó, phần má cũng định bụng sẽ từ từ nói với tía sau. Tía ngó thấy hai má con chù ụ, cũng hơi áy náy, tía biểu vài bữa xin thầy Thạch cho nó theo học chữ, chứ lớn rồi không biết chữ cũng thiệt thòi với người ta! (Bữa đó cầm cuốn kinh mà có biết đọc đâu, có mấy kinh mà đọc hoài!). Mắt Mén sáng lên:

- Bên nhà thờ người ta có dạy chữ đó tía, gần mà hông tốn tiền nữa đó tía! Tía cho con qua đó học nha tía, người ta còn dạy đủ thứ nữa tía!

Má ngó nhanh tía, nói thêm vô:

- Thầy Thạch bận bịu chuyện trạm xá, mình đừng phiền thầy!

Tía tần ngần hồi lâu, con Mén nhanh như cắt chạy lại níu tay tía, nằn nì năn nỉ, nó làm cái mặt đáng thương chu mỏ nheo mắt, nó giật giật tay tía làm tía lảo đảo. Tía phát bực, trừng mắt với nó. Mén sợ quá, lật đật buông tay tía ra, mắt lấm lét ngó tía. Trong thoáng chốc nó thấy tía cười thiệt là nhẹ với má, nó chộp ngay:

- À há, tía cười rồi nha, tía chịu rồi nha, tía cho con đi học nha tía. Nha tía!

- Cười hồi nào?

- Có cười mà, con thấy mà!

- Không có!

- Có mà, có mà tía! Tía ơi tía!

Tía không nhịn được, ừ đại với Mén. Mén hú một tiếng dài sung sướng, nó chạy cái vèo ra đầu ngỏ, rồi chạy vòng vòng sân như đứa trẻ lên năm. Tía lắc đầu ngó má, mắt má ánh lên lời cảm ơn trìu mến dành cho tía. Tía ngó đứa con gái út, thấy thương nó quá. “Chuyến này không biết nói sao với nội, thôi kệ, cho nó đi học cũng tốt mà, bên nhà thờ chắc sẽ dạy giáo lý luôn, thôi tới đâu thì tới!”. Con Mén không thèm để ý tới vẻ mặt đăm chiêu nhưng lại quyết tâm của tía, nó tung tăng như trẻ được quà, nhảy chân sáo mà hát líu lo:

“Mẹ cha thương con, tình như núi non,

không hao mòn, là không hao mòn.

Dù mai sau đây đời con lớn khôn,

chẳng hề quên, xin chẳng hề quên…”

Mã số: 16-031
Giải Viết Văn Đường Trường 2016, Bản tin 3