Liệu trí tuệ nhân tạo (AI) có thể chữa lành nỗi cô đơn của chúng ta?

GPVL (12/12/2025) - AI hoàn toàn không phải là một sinh vật sống - nó chỉ là một chương trình máy tính phức tạp (đúng là một chương trình rất phức tạp). Ngay cả khi chúng ta có được thứ AI tốt nhất, và nhiều “người bạn” AI hoặc robot có thể “nói chuyện” với chúng ta, chúng ta vẫn sẽ cô đơn. AI không phải là phương thuốc chữa trị sự cô đơn vì nó không cùng chia sẻ bản chất con người của chúng ta. Thế giới đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng cô đơn chưa từng có. Năm 2023, Tổng Y sĩ Hoa Kỳ tuyên bố rằng cô đơn là một cuộc khủng hoảng sức khỏe quốc gia ở quy mô dịch bệnh. Quan điểm của ông là sự cô lập xã hội, cảm giác cô đơn, gây ra hàng loạt vấn đề sức khỏe.

Hoa Kỳ không phải là trường hợp duy nhất. Nhiều quốc gia phát triển khác cũng đang phải chịu đựng những vấn nạn tương tự. Ví dụ, ở Hàn Quốc, người cao tuổi vô cùng cô đơn và có tỷ lệ tự tử cao do điều này.

Để giải quyết vấn đề này, những con búp bê robot với trang bị AI (Trí tuệ Nhân tạo) đang được trao tặng cho những người cao tuổi để bầu bạn với họ. Nhiều người cao tuổi Hàn Quốc coi những con búp bê này như người cháu của mình, nấu ăn cho chúng và ôm ấp chúng “cho đến khi ngủ.” Với sự phát triển của các giao diện trò chuyện AI dễ dàng sử dụng, nhiều người trẻ đang tìm thấy “tình bạn” trong các chương trình AI của họ.

Mọi người cho rằng các công cụ AI, những cuộc trò chuyện và các robot có thể thay thế cho sự tương tác “thực” hay sự tương tác giữa người với người. Họ tuyên bố rằng những công nghệ này có thể giải quyết được nỗi cô đơn. Nhiều người trong chúng ta vô cùng hoài nghi và ngờ vực về việc sử dụng công nghệ này và chắc chắn rằng chúng không thể giải quyết được nỗi cô đơn của chúng ta. Thực tế, Thánh Tôma Aquinô đã đưa ra những nguyên tắc rõ ràng giúp giải thích chính xác tại sao trí tuệ nhân tạo (AI) không bao giờ có thể thay thế hoặc chiếm chỗ cho sự tương tác giữa con người - và tại sao AI hoàn toàn không có khả năng giải quyết nỗi cô đơn của chúng ta.

Thánh Tôma Aquinô đề cập đến chủ đề cô đơn (mà ngài gọi đó là “sự cô độc”) khi bàn luận về Thiên Chúa Ba Ngôi. Ngài nói đến việc liệu Thiên Chúa có cô độc hay không - điều mà Người vốn không thể, vì Người là Một Thiên Chúa với Ba Ngôi Vị. Ngài cũng bàn luận về cách chúng ta có thể nói đúng về Thiên Chúa và Thiên Chúa Ba Ngôi - liệu chúng ta có thể nói một cách đúng đắn rằng “chỉ có Chúa Cha là Thiên Chúa?” Trong những bàn luận này, Thánh Tôma Aquinô, một người luôn suy nghĩ cẩn trọng, đã định nghĩa sự cô độc. Ngài nói, “Sự cô độc không được xóa bỏ bởi sự liên kết với bất cứ điều gì có bản chất từ bên ngoài” (Summa Theologiae I, q. 31, a. 3, ad 1). Ngài muốn nói gì?

Để giải thích điều này, Thánh Tôma Aquinô đưa ra ví dụ về một người đang ở trong vườn. Họ là người duy nhất trong khu vườn, vì vậy họ cô đơn. Nhưng thực ra trong khu vườn có rất nhiều sự sống. Có rất nhiều cây cối và động vật trong vườn (hãy nghĩ đến Vườn Địa đàng). Nhưng người này lại cô đơn ở đó (Ađam đã cô đơn trong Vườn Địa đàng trước khi Eva được tạo nên). Điều này cho chúng ta thấy rằng để vượt qua nỗi cô đơn, chúng ta cần ở bên cạnh một người cùng bản chất với mình - chúng ta cần đến một người khác để vượt qua nỗi cô đơn. Thánh Tôma Aquinô đã sử dụng nguyên tắc này, rằng nỗi cô đơn chỉ được xóa bỏ hoặc vượt qua khi chúng ta được kết hợp với một người khác cùng chia sẻ bản chất của mình, để cho thấy rằng Thiên Chúa không cô đơn, bởi vì các thánh và thiên thần không phải là điều làm Thiên Chúa không cô đơn; mà là do Thiên Chúa là Một Thiên Chúa Ba Ngôi.

Đối với chúng ta và mục đích của chúng ta, kết luận hẳn đã rõ ràng. Để con người chúng ta vượt qua nỗi cô đơn, chúng ta cần đến con người. Cây cối và động vật không phải là bạn đồng hành đủ tốt cho chúng ta. Chúng không đủ tốt cho Ađam; chúng cũng sẽ không đủ tốt cho chúng ta. Điều này là bởi vì chúng khác với chúng ta - chúng không cùng chia sẻ bản chất của chúng ta.

AI thậm chí còn tệ hơn. AI hoàn toàn không phải là một sinh vật sống - nó chỉ là một chương trình máy tính phức tạp (đúng là một chương trình rất phức tạp). Ngay cả khi chúng ta có được thứ AI tốt nhất, và nhiều “người bạn” AI hoặc robot có thể “nói chuyện” với chúng ta, chúng ta vẫn sẽ cô đơn. AI không phải là phương thuốc chữa trị sự cô đơn vì nó không cùng chia sẻ bản chất con người của chúng ta.

Tác giả: Matthew McKenna
Chuyển ngữ: Lm. Phil. M. Nguyễn Hoàng Nguyên
từ catholicexchange.com (11/12/2025)
Nguồn: giaophanvinhlong.net