Suy niệm bài đọc 1 - CN XII THƯỜNG NIÊN năm A - Sấm ngôn bất hạnh – Sấm ngôn cứu độ
Sấm ngôn bất hạnh – Sấm ngôn cứu độ
BÀI ĐỌC 1 CN XII TN - Năm A - Gr 20, 10-13
"Người đã cứu thoát mạng sống người bất hạnh khỏi tay kẻ dữ"
Trích sách Tiên tri Giêrêmia
10 Con nghe biết bao người vu cáo:
"Kìa, lão "Tứ phía kinh hoàng!, hãy tố cáo, hãy tố cáo nó đi! "
Tất cả những bạn bè thân thích đều rình xem con vấp ngã.
Họ nói: "Biết đâu nó chẳng mắc lừa,
rồi chúng ta sẽ thắng và trả thù được nó! "
11 Nhưng ĐỨC CHÚA hằng ở bên con
như một trang chiến sĩ oai hùng.
Vì thế những kẻ từng hại con
sẽ thất điên bát đảo, sẽ không thắng nổi con.
Chúng sẽ phải thất bại, và nhục nhã ê chề:
đó là một nỗi nhục muôn đời không thể quên.
12 Lạy ĐỨC CHÚA các đạo binh,
Đấng dò xét người công chính, Đấng thấu suốt tâm can,
con sẽ thấy Ngài trị tội chúng đích đáng,
vì con đã giãi bày cơ sự cùng Ngài.
13 Hãy ca tụng ĐỨC CHÚA, hãy ngợi khen ĐỨC CHÚA,
vì Người đã giải thoát kẻ cơ bần khỏi tay phường hung bạo.
Đoạn này thuộc về lời ‘phân minh’ của tiên tri Giêrêmia (có thể gọi là lời ‘tâm sự’). Ngài bày tỏ tâm tình sâu kín của ngài và những hàng chúng ta vừa đọc nói lên những tình cảm của ngài. Suốt đời ngài chỉ gặp những điều nghịch lý: niềm vui thâm sâu của ngài, lẽ sống của ngài, lòng tin của ngài… đồng thời cũng là nguồn gốc mọi đau khổ. Đó là Lời Chúa. Điều này không được nêu lên rõ ràng nhưng chỉ có những ngụ ý. Chính vì ngài tuyên xưng Lời của Chúa «lúc thuận tiện cũng như lúc không thuận tiện» (2Tm 4, 2) như ngài nói, vì lẽ ấy ngài bị bách hại, nhưng cũng chính những lời này mang lại cho ngài mãnh lực để tiếp tục.
«Ngôn sứ có bị rẻ rúng, thì cũng chỉ là ở chính quê hương mình,» (Mc 6, 4) – Giêrêmia hiểu điều này hơn ai hết! Giêrêmia là một tiên tri vĩ đại, nhưng chỉ sau khi chết người ta mới nhận ra. Lúc ngài còn sống, lời ngài làm quá xáo trộn. Chính Giêrêmia nói rõ thời điểm ông rao giảng: «Kể từ năm thứ mười ba triều Giôsigiahu, con vua Amôn» cho đến khi bị đày khỏi Giêrusalem (Gr 25, 3), có nghĩa là từ 627 đến 587 trước CN. Trong vòng bốn mươi năm ông chứng kiến ba triều đại vua Giêrusalem: Giôsigiahu cho đến năm 609, sau đó là hai người con, Giôgiaríp và Xítkigia, không kể đến hai vua khác chỉ trị vì trong vài tháng. Sứ vụ của ông là nói lên «rõ ràng, không che dấu các chân lý» cho các lãnh tụ chính trị và tôn giáo những chân lý không mấy dễ nghe. Có thể tóm gọn trong một từ: «Bất trung», một sự bất trung giống như một sự ngoại tình. Dân Chúa chọn đã quên Chúa của mình. Và bởi vì dân quên Chúa mình nên có nguy cơ chịu nhiều tai họa.
Sách Giêrêmia gần như là nội dung - hay đúng hơn là sự thi hành sách Đệ Nhị Luật. Sách này nói: «Đừng quên ĐỨC CHÚA, Đấng đã đưa anh (em) ra khỏi đất Ai Cập, khỏi cảnh nô lệ» (Đnl 6, 12), «Coi đây, hôm nay tôi đưa ra cho anh (em) chọn: hoặc là được sống, được hạnh phúc, hoặc là phải chết, bị tai hoạ» (Đnl 30, 15). Giêrêmia có thể trắc nghiệm một cách cụ thể lời khuyến cáo ấy: dân chúng đã quên Thiên Chúa của họ, từ chối đức tin của mình, đặt lòng tin vào bất cứ những gì… điều tai hại nhất đang xảy đến.
Lúc bấy giờ vị ngôn sứ khi dùng lời cứng rắn, khi dùng lời êm dịu. Những lời cứng rắn còn được gọi là ‘sấm ngôn bất hạnh’. Như người lái xe vô ý không thấy vực sâu, phải bấm kèn, có to mấy cũng không sao để cho anh ta chú ý, hay múa tay múa chân hoặc chớp đèn chiếu xa cho anh ta thấy; mọi phương tiện có thể đều tốt… Cũng như thế, tiên tri Giêrêmia la hét, khiêu khích, nguyền rủa; có khi ngài dùng những điều lạ thường để cảnh báo vua, triều đình, các tư tế, tất cả những người trách nhiệm đưa dân chúng đến chỗ diệt vong. Ví dụ như, ông đập vỡ tan trước công chúng một cái bình sành mới tinh vừa được làm từ tay thợ gốm, để loan báo số phận tương tự cho Giêrusalem: vỡ tan từng mảnh vụn. (Jr 19. 1-11)
Những lời êm dịu là những lời nhắc đến quá khứ. Ví dụ như: «ĐỨC CHÚA phán thế này: ‘Ta nhớ lại lòng trung nghĩa của ngươi lúc ngươi còn trẻ, tình yêu của ngươi khi ngươi mới thành hôn, lúc ngươi theo Ta trong sa mạc, trên vùng đất chẳng ai gieo trồng.’» (Gr 2, 2). Cũng có những lời hứa tha thứ, cũng là cách khuyến khích hoán cải. Đó là những ‘sấm ngôn cứu độ’. Cũng có những cử chỉ thực tế nói lên tin tưởng vào lòng cậy trông. Ví dụ như vào lúc thành bị quân của Nabucôđônôso, vua Babylon vây hãm (thế quân hai bên không tương xứng, biết trước là họ sẽ thắng trận), Giêrêmia quyết định mua một thửa ruộng để nói rằng không mất tất cả mọi sự, sẽ có một ngày hòa bình trở lại.
Những lời có lúc hung bạo hầu đe dọa, có lúc êm dịu, đó là điểm chung nơi các ngôn sứ. Tất cả đều nhắm vào một mục đích, sự cứu độ cho dân chúng: các lời đe dọa nhằm hoán cải, các lời khích lệ để đồng hành với hoán cải, một khi dân chúng quyết định thay đổi cuộc sống. Chúng ta thường luôn gặp đề tài ‘hai con đường’: như ta thường nói khi dân chúng xuống dốc, vị ngôn sứ loan báo những tai họa không thể nào tránh. Chúa nói cho Giêrêmia với hy vọng họ tránh được: «May ra chúng sẽ nghe và mỗi người sẽ bỏ con đường xấu xa của mình mà trở lại» (Gr 26, 3). Nhưng khi vừa thấy có dấu hiệu thiện chí, vị ngôn sứ lặp lại lời dịu ngọt của Chúa và lời hứa tha thứ.
Như chờ đợi, các lời ấy đây đó cũng có người chấp nhận! Những lời, có khi rất cứng rắn, mọi người không thích. Ví dụ như khi ngài nói: «Chẳng lẽ người Cút lại đổi được màu da, và con báo lại đổi được những đốm đen trên mình? Các ngươi là những kẻ quen làm điều ác lại có thể làm điều thiện được sao?» (Gr 13, 23), thật tình, không thể nào làm vui lòng được. Hay khi ngài nguyền rủa công khai: «Tất cả họ là quân ngoại tình, một lũ người phản bội.» (9, 1)… «Người lớn cũng như kẻ nhỏ, tất cả đều gian tham bớt xén. Ngôn sứ cũng như tư tế, tất cả là một lũ gian phi.» (8, 10). Và khi ngài loan báo thành phố họ đang hãnh diện sẽ bị tàn phá, không lạ gì ngài bị bách hại: ông sớm trở nên người gây rối, bị lập mưu tống khứ đi. Các từ đầu tiên của bài hôm nay thể hiện chính xác tình trạng ấy. «Con nghe biết bao người vu cáo: ‘Kìa, lão "Tứ phía kinh hoàng! hãy tố cáo, hãy tố cáo nó đi!’ Tất cả những bạn bè thân thích đều rình xem con vấp ngã. Họ nói: ‘Biết đâu nó chẳng mắc lừa, rồi chúng ta sẽ thắng và trả thù được nó!’»(c. 10)
Khi đọc lại sách Giêrêmia, ta không khỏi nghĩ đến câu: «Vì nhiệt tâm lo việc nhà Chúa, mà con phải thiệt thân.» trích từ (Tv 68,10) và sau này thánh Gioan cũng nhắc lại khi nói về Chúa Giêsu. Câu này tóm đầy đủ cuộc đời tiên tri Giêrêmia. Không có gì ngăn cản ông được; ngài có những lúc thối chí, như tất cả các ngôn sứ, nhưng, như ngài nói, Chúa ở cùng ngài như một chiến sĩ đáng sợ. Ngài biết tình yêu Thiên Chúa mãnh liệt hơn tất cả. Điều ngài gọi là Chúa «trả thù» (c. 10)
***
Tác giả: Marie-Noëlle Thabut
Nguồn: L’ intelligence des Ecritures, Socéval Editions
Dịch giả: E. Máccô Lương Huỳnh Ngân
