Suy niệm BĐ 1 - CN XIV THƯỜNG NIÊN Năm A - Dcr 9, 9-10 - Lời Chúa hữu hiệu
"Này vua người khiêm tốn đến với ngươi"
Trích sách tiên tri Dacaria
9 Nào thiếu nữ Xion , hãy vui mừng hoan hỷ!
Hỡi thiếu nữ Giêrusalem , hãy vui sướng reo hò!
Vì kìa Đức Vua của ngươi đang đến với ngươi:
Người là Đấng Chính Trực, Đấng Toàn Thắng,
khiêm tốn ngồi trên lưng lừa,
một con lừa con vẫn còn theo mẹ.
10 Người sẽ quét sạch chiến xa khỏi Ép-ra-im
và chiến mã khỏi Giêrusalem ;
cung nỏ chiến tranh sẽ bị Người bẻ gãy,
và Người sẽ công bố hoà
bình cho muôn dân.
Người thống trị từ biển này qua biển nọ,
từ sông Cả đến tận cùng cõi đất.
Chúng ta đang trong thời gian khoảng năm 300 trước CN. Thời ấy có nhiều văn kiện được lưu truyền nơi người Do Thái vừa mới hồi hương trên đất Ítraen. Trong những tài liệu này có một số bản văn được chọn, nói về Đấng Mêsia sắp đến. Đấng Mêsia được giới thiệu, lúc như một vị vua vinh thắng, lúc như một hoàng tử khiêm nhu, hiền hậu và giản dị. Hơn thế nữa, trong các bản văn ấy có những ẩn ý cho rằng Ngài sẽ đau khổ vì chính tay những kẻ Ngài muốn cứu độ. Những bài viết ấy đều nặc danh. Để tránh thất lạc, sau này các bài ấy được sáp nhập vào sách Dacaria, gồm 8 chương, sách này đã có trước đó 200 năm. Phần được thêm vào từ chương 9 đến 14.
Phần sau của sách Dacaria ấy rất được phổ biến trong thời những Kitô hữu tiên khởi; bằng chứng là các Phúc Âm - đặc biệt trong những tường thuật bữa Tiệc Ly - được trích dẫn từ những chương ấy. Riêng bốn bài tường thuật Chúa Giêsu vinh thắng tiến lên đền Giêrusalem rất giống như một vị vua ngự đến, cưỡi trên lưng lừa. Hai thánh sử Mátthêu (Mt 21, 5) và Gioan (Ga 12, 15) cũng trích đoạn ấy. Có lẽ chính Chúa Giêsu đã nhắc đến tài liệu này cho các môn đệ Emmau, vì thế Thánh Luca cho chúng ta biết Chúa Giêsu đọc lại tất cả những gì Sách Thánh nói về Ngài (Lc 24, 27). Mà rõ ràng, bài này nói về Đấng Mêsia nhưng một cách mới mẻ so với thời ấy.
Nói chung giọng điệu các câu trong bài có vẻ vinh thắng, điều này giả thiết đây là một thời kỳ đầy khó khăn. Rất có thể đây là một lời sấm an ủi trong thời chiến: «Người sẽ quét sạch chiến xa khỏi Épraim và chiến mã khỏi Giêrusalem» (c. 10). Thông thường bài này được cho là xuất xứ từ thời ban đầu quân Hy lạp chiếm giữ (tức khoảng năm 330), sau cuộc xâm lược chớp nhoáng của vua Alêxanđê; hơn bao giờ hết, phải hy vọng vào sự can thiệp của Chúa. Trong thời kỳ đen tối khác (vào khoảng thứ thế kỷ VII hay đầu thế kỷ VI), tiên tri Xôphônia cũng tuyên bố một bài sấm tương tự: «Reo vui lên, hỡi thiếu nữ Xion, hò vang dậy đi nào, nhà Ítraen hỡi! Hỡi thiếu nữ Giêrusalem, hãy nức lòng phấn khởi. Án lệnh phạt ngươi, ĐỨC CHÚA đã rút lại, thù địch của ngươi, Người đã đẩy lùi xa. Đức Vua của Ítraen đang ngự giữa ngươi, chính là ĐỨC CHÚA. Sẽ chẳng còn tai ương nào khiến ngươi phải sợ. Ngày ấy, người ta sẽ bảo Giêrusalem: ‘Này Xion, đừng sợ, chớ kinh hãi rụng rời.’ ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của ngươi đang ngự giữa ngươi, Người là Vị cứu tinh, là Đấng anh hùng. Vì ngươi, Chúa sẽ vui mừng hoan hỷ, sẽ lấy tình thương của Người mà đổi mới ngươi. Vì ngươi, Chúa sẽ nhảy múa tưng bừng như trong ngày lễ hội. Những kẻ tản lạc được hồi hương Ta đã cất khỏi ngươi tai họa khiến ngươi không còn phải ô nhục nữa.» (Xp 3, 14-18).
Sự giống nhau của hai bài tiên tri này rất rõ ràng, nhưng Dacaria đã đưa vào nhiều thay đổi quan trọng. Điều khác biệt đầu tiên nơi tiên tri Xôphônia là công cuộc cứu độ do chính Thiên Chúa hoàn tất; chính Ngài là vua Ítraen «Đức Vua của Ítraen đang ngự giữa ngươi, chính là ĐỨC CHÚA»; hay là «Thiên Chúa của ngươi đang ngự giữa ngươi, Người là Vị cứu tinh, là Đấng anh hùng». Trong Dacaria vua không phải chính Thiên Chúa mà là Đấng Mêsia. Nhiều câu trong bài sấm ngôn được trích từ thánh vịnh 71 (72) nói lên lòng cậy trông vào Đấng Mêsia. Ví dụ như câu: «Người thống trị từ biển này qua biển nọ, từ sông Cả đến tận cùng cõi đất.» (c. 10) là tiếng vang trong thánh vịnh 71, câu 8: «Người làm bá chủ từ biển này qua biển nọ, từ Sông Cả đến tận cùng cõi đất.»; hoặc là: «Kìa Đức Vua của ngươi đang đến với ngươi: Người là Đấng Chính Trực, Đấng Toàn Thắng» đó là câu 9 bài sấm, là tiếng vang trong thánh vịnh (Tv 71, 1-2) «Tâu Thượng Đế, xin ban quyền bính Ngài cho vị Tân Vương, trao công lý Ngài vào tay Thái Tử, để Tân Vương xét xử dân Ngài theo công lý, và bênh vực quyền lợi kẻ nghèo hèn». Biết rằng công lý là một trong những biểu hiệu chính yếu của Đấng Mêsia (xem suy niệm bài (Is 11, 1-10) Chúa nhật II Mùa Vọng năm A). Một ân huệ khác của Đấng Mêsia, Ngài mang lại hòa bình: «Người sẽ quét sạch chiến xa khỏi Épraim và chiến mã khỏi Giêrusalem; cung nỏ chiến tranh sẽ bị Người bẻ gãy, và Người sẽ công bố hoà bình cho muôn dân.» (c. 10), bài này cũng loan báo sự canh tân và thống nhất vương quốc cổ đại Đavít; khi tiên tri Dacaria viết bài này, vương quốc ấy không còn gì: Miền Bắc (Eprahim) cũng như Miền Nam (Giêrusalem) đã mất thống nhất từ lâu, mất cả vương quyền.
Điều thay đổi thứ hai đối với tiên tri Xôphônia: vua ấy khiêm nhường «khiêm tốn ngồi trên lưng lừa, một con lừa con vẫn còn theo mẹ.» (c. 9), tiên tri nói rõ như thế, cưỡi lừa là cách di chuyển giản dị. Các kẻ đi chinh phục của đại đế Alêxanđê cưỡi thứ khác. Và trong Giêrusalem vua Salômôn đã đưa vào chiến tranh và các cuộc duyệt binh việc sử dụng chiến mã. Một Đấng Mêsia khiêm nhường, tiên tri Isaia đã cho thấy trong những bài ca Người Tôi Trung (Is 50, 6; 53,7) nhưng điều mới lạ trong bài của tiên tri Dacaria, đó là kết hợp sự mong đợi cổ điển Đấng Mêsia Vua và sự khiêm nhường của Người Tôi Trung, đã được miêu tả nơi Isaia. Đứng trước mầu nhiệm tính khiêm nhường của Chúa Giêsu thành Nadarét, các Tông đồ, vốn đã được xác tín Chúa Giêsu là Đấng Mêsia, nhờ sự phục sinh, các ngài cũng đọc lại lời sấm tiên tri Dacaria để đi vào sự «khôn ngoan của Lời Chúa».
Tác giả: Marie-Noëlle Thabut
Nguồn: L’ intelligence des Ecritures, Socéval Editions
Dịch giả: E. Máccô Lương Huỳnh Ngân
