Suy niệm BĐ1 - CN III thường niên năm B - Thiên Chúa yêu thương mọi người

Dân thành tin tưởng nơi Chúa: họ công bố việc ăn chay

Trích sách Tiên tri Giôna: 3, 1-5.10

1 Có lời Đức Chúa phán với ông Giôna rằng :

2 “Hãy đứng dậy, đi đến Ninivê, thành phố lớn, và hô cho dân thành biết lời tuyên cáo Ta sẽ truyền cho ngươi.”

3 Ông Giôna đứng dậy và đi Ninivê, như lời Đức Chúa phán. Ninivê là một thành phố cực kỳ rộng lớn, đi ngang qua phải mất ba ngày đường.

4 Ông Giôna bắt đầu vào thành, đi một ngày đường và công bố : “Còn bốn mươi ngày nữa, Ninivê sẽ bị phá đổ.”

5 Dân Ninivê tin vào Thiên Chúa, họ công bố lệnh ăn chay và mặc áo vải thô, từ người lớn đến trẻ nhỏ.

10 Thiên Chúa thấy việc họ làm, thấy họ bỏ đường gian ác mà trở lại, Người hối tiếc về tai hoạ Người đã tuyên bố sẽ giáng trên họ, và đã không giáng xuống nữa.

Sách Giôna rất ngắn: không đầy 4 trang. Sách này được viết khoảng thế kỷ thứ IV hay thứ III trước CN. Sách có vẻ kể lại câu chuyện của vị tiên tri tên là Giôna cách đó năm trăm năm; nhưng chính ra là một chuyện thần thoại, một câu chuyện đầy tính trào phúng để làm một bài học cho người đương thời và cho cả chúng ta. Nhưng muốn được như thế phải tìm hiểu từng chữ.

Đây là chuyện ông Giôna. Ngày kia ở Ítraen có một tiên tri nhỏ, tính tình thực tế, tên là Giôna. Chúa nói với ông, con không cần chi làm cho dân ta hoán cải trong cái xứ Do Thái tí hon của con. Cha cho con một sứ vụ mới tại thành Ninivê. (Trong bản đồ ngày nay, các tàn tích thành Ninivê được thấy gần thành Mốtsu, phía bắc xứ Irắc) Giôna muốn vâng lời Chúa lắm nhưng phản ứng tự nhiên lại mạnh hơn lời của Chúa. Vì lẽ thời ấy (thế kỷ thứ V) thành Ninivê là kẻ thù số một, là thủ đô của một vương quốc nguy hiểm nhất cho Ítraen, một thành phố lớn của một cường quốc luôn có tham vọng xâm lăng. Dĩ nhiên là một xứ ngoại đạo, một người thuyết giáo Do Thái vô danh như Giôna chỉ đánh liều, sẽ mất mạng vô ích. Cố gắng hoán cải dân Ítraen đã là quá khó khăn rồi huống hồ chi…sứ vụ không thể thành công…, liều mạng vô ích, chịu mệt chịu khó cho dân mình thì đã đành, mà đằng này… cho dân ngoại.

Ngoài ra Ninivê là một thành phố lớn mênh mông. Đi ba ngày không ngừng mới xuyên qua hết thành phố ấy. Nếu mỗi góc đường phải ngừng lại để thuyết pháp thì…

Giôna giả điếc không nghe, và lên tàu bên bờ Địa Trung Hải tại Giapha (gần Tenlavi thủ đô Do Thái hiện nay) đi Tacsi (thành Tacsi là cách nói tượng trưng trong Thánh Kinh là đến tận cùng trái đất, về phía Tây, tức là thật xa đối với Ninivê, tận phía Đông bên bờ sông, «Tigre»).

Giôna tưởng đã yên chuyện, nhưng chẳng được bao lâu. Trong lúc ông ngủ yên giấc trên tàu như một người vô tư, thì bão tố nổi lên…và ông là người thật thà như người thời đó, ông nghĩ rằng có lẽ vì mình…, vốn ông là người công chính nên cũng đem ra thú thật với các bạn, vì lẽ ông đã làm phật lòng trời. Dĩ nhiên các thuỷ thủ chỉ cùng một ý trong đầu là lánh xa Giôna để làm nguôi lòng vị Chúa nào đó… và ném ông xuống biển.

Nhưng Chúa không bỏ Giôna, sai một con cá lớn đến nuốt trọng ông để cứu ông. Nằm yên trong bụng cá Giôna cầu nguyện…và, việc này sẽ làm ông hoán cải. Vì thế khi con cá ói ông ra trên đất liền, lúc bấy giờ Chúa chỉ cần có một lời là ông đi đến thành Ninivê, lần này không còn phải bàn cãi chi cả. Và phép lạ xảy ra…Thành phố rộng mênh mông, lẽ ra phải ba ngày mới đi từ đầu này tới đầu kia thế mà trong không đầy một ngày, từ trẻ tới già mọi dân thành Ninivê đã hoán cải. Ngay cả súc vật cũng làm việc đền tội.

Thế nhưng, oái oăm thay, chỉ còn một người cần phải được hoán cải (điều thú vị của quyển sách nhỏ này là ở đây!) …đó chính là Giôna. Ông không hài lòng, theo ý ông lẽ ra Chúa phải tỏ ra cơn thịnh nộ cho các dân ngoại này, những người tội lỗi. Giôna chán chường, giận dỗi Chúa, ra ngoài thành dừng nghỉ chân. Nhưng đó là ngay giữa mùa hạ, nắng nóng chang chang. Nhưng Chúa có bao giờ quên Giôna, nên cho mọc lên một cây nhỏ (cây thầu dầu) lấy bóng che đầu ông. Giôna bấy giờ khá nguôi…thế nhưng không được bao lâu. Ngày hôm sau Chúa lại cho cây thầu dầu chết héo đi. Bấy giờ Giôna thật bực…Và Chúa chờ đợi ông ở đây. Chúa phán: «Đây chỉ là một cái cây chết vừa khi mới mọc!...Thế còn những dân thành Ninivê kia sắp chết kia thì sao…con không nghĩ là quan trọng hơn sao? Họ cũng là con của Ta kia mà!»

Truyện có vẻ đơn sơ nhưng cho ta bao nhiêu bài học:

Trước hết, bài học thứ nhất: điều cốt lõi của câu chuyện kể, và có lẽ vì thế mà Giáo Hội đề nghị cho đọc Chúa nhật này, là «Chúa yêu thương mọi người», Ngài chỉ chờ đợi một cử chỉ nhỏ để tha thứ; đó là ý nghĩa của câu sau cùng của bài đọc hôm nay.

«Thiên Chúa thấy việc họ làm, thấy họ bỏ đường gian ác mà trở lại, Người hối tiếc về tai hoạ Người đã tuyên bố sẽ giáng trên họ, Người đã không giáng xuống nữa».

Chúa chỉ chờ đợi có thế: những lời dọa của Giôna "Còn bốn mươi ngày nữa, Ninivê sẽ bị phá đổ.", đây là những lời cảnh báo của Giôna. Thời câu chuyện Giôna được viết ra Thánh Kinh đã biết rằng Chúa không bao giờ kết án vĩnh viễn; Chúa luôn luôn tha thứ; thế nhưng con người phải mở tai mà nghe và mở lòng đón chờ lời thứ tha của Chúa.

Bài học thứ hai: Chúa là Chúa cả vũ trụ; có thể cầu nguyện với Chúa bất cứ ở đâu, ngoài biên giới xứ Ítraen, trên một chiếc tàu, ngay cả trong bụng con cá. Sự hiện diện của Thiên Chúa không bị giới hạn bởi một nơi nào, một xứ nào, một đảng phái nào hay một tôn giáo…

Bài học thứ ba: các người mà chúng ta cho là dân ngoại hay là những người tội lỗi, lắm khi còn sẵn sàng nghe lời Chúa hơn chúng ta. Chúa Giêsu nói: "Tôi bảo thật các ông: những người thu thuế và những cô gái điếm vào Nước Thiên Chúa trước các ông » (Mt 21 :31)

Về đề tài này, tác giả sách Giôna còn thêm một cách tinh nghịch: các thuỷ thủ trên tàu sốt sắng cầu nguyện và dâng lễ tạ ơn. Còn việc đem dân Ninivê hoán cải một cách toàn diện và ngay lập tức, là như một thách đố đối với những cố gắng mục vụ.

Ông Giôna bắt đầu vào thành, đi một ngày… Dân Ninivê tin vào Thiên Chúa, họ công bố lệnh ăn chay và mặc áo vải thô, từ người lớn đến trẻ nhỏ.

Sau này Chúa Giêsu nói về dấu lạ Giôna: "Thế hệ này là một thế hệ gian ác; chúng xin dấu lạ. Nhưng chúng sẽ không được thấy dấu lạ nào, ngoài dấu lạ ông Giôna.” (Lc 11, 29)

Chúa muốn nhắc lại Giôna ba ngày trong bụng con cá, nhưng thực ra Chúa muốn hỏi dân Ngài: Phải chăng họ nên thấy nơi Con Người là dấu chỉ khi xưa dân thành Ninivê thấy nơi Giôna?

Bài học thứ tư: câu chuyện được kể sau thời gian bị đày qua Babylon, các tiên tri muốn nhắc lại là Chúa muốn giải thoát tất cả nhân loại chứ chẳng riêng dân Chúa chọn. Cũng như trong gia đình, phải nhắc người con cả không phải là «con một». Các tiên tri ngày nay cũng nên nói cho chúng ta như thế.

Bài học thứ năm: câu chuyện nhỏ về cây thầu dầu là cả một phương pháp sư phạm cho Giôna; như cách nói: «Con không phải là một tiên tri tốt, con không như Ta, yêu thương mọi người.» Thật vậy lòng Chúa bao la hơn lòng chúng ta.

Tác giả:Marie-Noëlle Thabut
Nguồn: L’ intelligence des Ecritures, Socéval Editions
Dịch giả: E. Máccô Lương Huỳnh Ngân