Suy niệm BĐ1 - CN XVI thường niên - Năm A - Kn12, 13.16-19 - Quyền năng của tình yêu

"Người ban cho kẻ tội lỗi ơn ăn năn trở lại"

Trích sách Khôn ngoan

^{13 Vì Chúa chăm sóc mọi loài.
Ngoài Ngài ra, chẳng còn thần nào khác
để Ngài phải chứng tỏ
rằng các phán quyết của Ngài không bất công.}

^{16 Chính do sức mạnh của Chúa
mà Chúa hành động công minh,
và vì Chúa làm bá chủ vạn vật,
nên Chúa nương tay với muôn loài.}

^{17 Khi không có ai tin rằng Chúa nắm trọn quyền năng,
thì Ngài tỏ sức mạnh ;
còn ai đã biết mà vẫn to gan, thì Ngài trị tội.}

^{18 Nhưng Chúa xử khoan hồng vì Ngài làm chủ được sức mạnh.
Ngài lấy lượng từ bi cao cả mà cai quản chúng con,
nhưng có thể sử dụng quyền năng bất cứ khi nào Ngài muốn.}

^{19 Làm như thế Chúa đã dạy dân rằng :
người công chính phải có lòng nhân ái.
Ngài đã cho con cái niềm hy vọng tràn trề
là người có tội được Ngài ban ơn sám hối.}

Phong tục tập quán văn chương thời Thánh Kinh không giống thời nay chúng ta: họ không ngần ngại quy cho vị vua vĩ đại, có tiếng yêu thích sự khôn ngoan là vua Salômôn, một quyển sách viết 900 năm sau khi vua đã băng hà do một tác giả vô danh. Sách mang đề tựa «Sách Khôn ngoan vua Salômôn», mặc dù nội dung không liên quan gì đến vị vua lớn này, có chăng là nhờ ngài là người đưa vào vương triều Giêrusalem, sự quan tâm đến việc nghiên cứu triết học, những gì ngài lãnh hội từ Ai cập. (Hoàng hậu, vợ ông là một công chúa Ai cập).

Tên sách được gọi là «Sách Khôn ngoan vua Salômôn», được viết bằng tiếng Hy lạp, trên đất Hy lạp vào những thập niên sau cùng trước khi Chúa Kitô đến, là một tập tiểu luận rao giảng đức tin cổ truyền Do thái dành cho đọc giả có văn minh Hy lạp, đối với những người này, tình yêu sự khôn ngoan (triết học) là một đức tính cao cả nhất. Vì là triết gia, họ đặt câu hỏi: thế nào là mãnh lực tâm lý? Và làm thế nào để chiếm hữu được nó? Người tín hữu trả lời: chính Thiên Chúa, người được đánh giá là có sức mạnh là người có lòng từ bi nhân hậu «Khi không có ai tin rằng Chúa nắm trọn quyền năng, thì Ngài tỏ sức mạnh» (c. 17); trái lại, Thiên Chúa là Đấng không ngớt nhân từ vì Ngài là đấng duy nhất toàn năng: «Nhưng Chúa xử khoan hồng vì Ngài làm chủ được sức mạnh. Ngài lấy lượng từ bi cao cả mà cai quản chúng con, nhưng có thể sử dụng quyền năng bất cứ khi nào Ngài muốn.» (c.18)

Ở đây, bài so sánh quyền năng Thiên Chúa với ý muốn quyền năng con người: chính vì con người không có sức mạnh trong chính mình, do vậy họ thấy cần phô trương sức mạnh; ngược lại Thiên Chúa chứng tỏ quyền năng vô biên của Ngài bằng lòng từ bi và kiên nhẫn «Nhưng Ngài là Đấng công chính, cai trị muôn loài thật công minh. Và kết án kẻ không đáng trừng phạt là điều xa lạ đối với Chúa quyền năng.» (Kn12, 15)

Tác giả nói trong bài này bằng ngôi vị thứ hai, vì từ chương trước đó, ngài dạy cho chúng ta như một lời kinh tạ ơn dài: «Quyền năng Chúa luôn luôn vĩ đại, ai chống nổi cánh tay dũng mãnh của Ngài? Nhưng Chúa xót thương hết mọi người, vì Chúa làm được hết mọi sự. Chúa nhắm mắt làm ngơ, không nhìn đến tội lỗi loài người, để họ còn ăn năn hối cải.» (11, 21.23). Sách được viết rất trễ, sau bao nhiêu năm nhẫn nại theo phương pháp sư phạm của Chúa, vì lẽ ấy không ngạc nhiên gì ta thấy lời nguyện này nói lên sự trưởng thành của đức tin dân Chúa chọn. Nơi đây có hai mặc khải của dân Chúa, mặc khải về Thiên Chúa, mặc khải về con người. Trước tiên, sau bao nhiêu thế kỷ, có sự thay đổi nơi các tín hữu trong cách nhìn Thiên Chúa: họ học được Thiên Chúa là Đấng từ bi nhân hậu giàu lòng tha thứ: «Ngài đã cho con cái niềm hy vọng tràn trề là người có tội được Ngài ban ơn sám hối.» (c. 19); rằng quyền năng của Ngài không huyên náo, nhưng là tình yêu thật sự, không có gì thắng được, nhưng vẫn kín đáo. Từ đó - và đây là phương diện thứ hai của đức tin Ítraen - cái nhìn về con người thay đổi và cùng với cái nhìn ấy, lý tưởng con người cũng thay đổi. Nếu Chúa chỉ là tình yêu nhân hậu và chúng ta được tạo dựng giống hình ảnh của Ngài, thế thì dần dần ta phải từ bỏ mọi ý tưởng bạo lực và quyền thế: «Làm như thế Chúa đã dạy dân rằng: người công chính phải có lòng nhân ái.» (c. 19)

Hai ơn hoán cải ấy là một hành trình dài. Vì vấn đề của chúng ta, là phàm nhân, hai cái nhìn như thế không phải tự nhiên mà có: mầu nhiệm Thiên Chúa tình yêu, chúng ta vô phương với tới được bằng trí tuệ: «Thật vậy, tư tưởng của Ta không phải là tư tưởng của các ngươi, và đường lối các ngươi không phải là đường lối của Ta - sấm ngôn của ĐỨC CHÚA. Trời cao hơn đất chừng nào thì đường lối của Ta cũng cao hơn đường lối các ngươi, và tư tưởng của Ta cũng cao hơn tư tưởng các ngươi chừng ấy.» (Is 55, 8-9) Cũng chính điều đó, vị tiên tri vĩ đại là Elia đã được mặc khải ở Hôrép (1V 19) (xem Chúa nhật XIX TN A): Thiên Chúa toàn năng không ở trong bão táp, không ở trong lửa, trong động đất mà trong ngọn gió thoảng vi vu. Đến lượt Chúa Giêsu, Ngài cũng như thế; Chúa nói với các môn đệ: «Anh em biết: thủ lãnh các dân thì dùng uy mà thống trị dân, những người làm lớn thì lấy quyền mà cai quản dân.₂₆ Giữa anh em thì không được như vậy: Ai muốn làm lớn giữa anh em, thì phải làm người phục vụ anh em» (Mt 20, 25-26) vì sao thế? Vì lẽ sứ mạng của chúng ta là quy tụ càng ngày càng nhiều hơn xung quanh Đấng «nương tay với muôn loài.» (Kn 12, 19)

Tác giả: Marie-Noëlle Thabut
Nguồn: L’ intelligence des Ecritures, Socéval Editions

Dịch giả: E. Máccô Lương Huỳnh Ngân